„Gdy człowiek nie wie, co zrobić, sumienie mówi mu tylko jedno: szukaj”

Read Time:1 Minute, 54 Second

Szczególne miejsce w filozofii Tischnera zajmuje problematyka wolności. W jednej z publikacji stwierdził: „Problemem najciekawszym, najpiękniejszym jest problem jeden: w jaki sposób człowiek może obudzić w drugim człowieku poczucie wolności. Bo zazwyczaj zastanawiamy się nad tym, co ja powinienem zrobić, żeby drugim tak, a nie inaczej pokierować. Ale pokierować drugim to znaczy zagrać z nim w jakąś grę, może nawet zapanować nad nim. Tymczasem najgłębszym problemem wychowawczym nie jest to, w jaki sposób panować nad człowiekiem, ale w jaki sposób obudzić w nim człowieczeństwo. A człowieczeństwem jest wolność”[1].

W opinii Tischnera, wolność stanowi wartość fundamentalną. Dlatego uważał, że życie należy sprowadzić do właściwego korzystania z daru wolności. Akcentował również, że wolność jest nade wszystko, odpowiedzialnością nie tylko za siebie, ale również odpowiedzialnością za innych[2]. Powtarzał przy tym, że człowiek gnębiony, to człowiek niedojrzały, a człowiek niedojrzały nie jest odpowiedzialny i zdolny do samodzielnego życia[3]. Wyjaśniał też, że im więcej dajemy drugiej osobie obszaru wolności, tym bardziej umożliwiamy jej realizację wyborów. W ten sposób osoba o wiele szybciej nabierze życiowej mądrości i nauczy się brać odpowiedzialność za własne czyny[4].

W wykładni Tischnera na temat wolności, zawarty jest postulat odpowiedzialności. W tym kontekście podkreślał, że: „Wolność człowieka nie może istnieć w oderwaniu od odpowiedzialności. Dlatego człowiek, o tyle może ponosić za coś odpowiedzialność, o ile nie jest do czegoś przymuszony. Jedynie czyn, który posiada swoje źródło w wolności człowieka, może zostać określony jako czyn w pełni ludzki. Należy jednak pamiętać, że wolności należy używać rozumnie”.

W dzisiejszej refleksji nad problematyką wolności warto pamiętać o wskazówce Tischnera, który nie tylko przekonuje nas o tym, że wolność ma służyć prawdzie i dobru[5], ale podpowiada nam, że: „Wolność to ta jedyna w swoim rodzaju wartość etyczna, od której realizacji zależy realizacja wszystkich innych wartości osobowych”[6].

(AD)

————————————————

[1] W. Bereś, A. Więcek, „Tischner – życie w opowieściach” , Warszawa 2008, s. 9.
[2] J. Tischner, „W krainie schorowanej wyobraźni”, Kraków 1997, s. 148.
[3] Por. M. Piaskowski, M. Majzel M., P. Kołodzińśki, „Aktualność Tischnera”, Szczecin 2008, s. 29.
[4] Por. S. Szary, „Filozofia wychowania Józefa Tischnera”, w: „Zeszyty Naukowe Szkoły Wyższej Przymierza Rodzin w Warszawie”, Seria Pedagogiczna Nr 1, Zeszyt 3/2009, Warszawa 2009, s. 53.
[5] Tamże.
[6] J. Tischner, „Idąc przez puste Błonia”, Kraków 2005, s. 17-18.